S O S Y A L B İ R A M A Ç V E H E D E F İ Ç İ N A N O N İ M Ş İ R K E T O L A R A K Ö R G Ü T L E N M E
(ortakların) sayısının çok parçaya bölünmüş olması nedeniyle
sermayedeki %30 gibi bir ağırlığın etkisinin %51 gibi olacağı da
bir gerçektir. Bir başka ihtimal de kendi şahsi yatırım ve çıkarları için
bu “anonim” şirketin yönetiminde çıkar çatışmalarının hakim olması
ve bu çatışmalar sonucunda şirketin kilitlenmesi ve/veya fiilen
hareketsiz hale gelmesi, iflasıdır. İşte bu yüzden yukarıdaki sorulara
dönecek olursak, doğru bir şirket esas sözleşmesi ile olumsuz
ihtimallerin önemli ölçüde önlenmesinin mümkün olacağını
söyleyebiliriz.
Sosyal/toplumsal fayda odaklı anonim şirket yapısı nasıl
olmalıdır?
Yukarıda açıklanan nedenler ve bakış açısıyla hukuki yapısı anonim
şirket olan ancak işleyişi kooperatif mantığına oturan bir örgütlenme
modelinden söz etmiştik.
Tariş, Marmara Birlik
gibi büyük
kooperatifler öyle büyümüşlerdir ki banka sahibi bile olmuşlardır:
Tariş Bank
gibi… Yani kooperatif şeklindeki örgütlenme dahi
yetmemekte ayrıca şirketleşmeye ihtiyaç duyulmaktadır. Burada
anonim şirket ile kooperatif arasındaki en önemli farklardan
bazılarına değinmek yararlı olacaktır.
• Anonim şirket her paya bir oy hakkı esasına dayalı olup bir kişi
bedelini ödediği kadar paya sahip olabilir.
• Kooperatif yapısı ise her üye bir oy hakkı esasına göre oluşur.
• Kooperatifte üyeler eşittir. Anonim şirkette eşit olmayabilir.
• Kooperatifte üyelikten çıkmak, çıkarmak oldukça zordur.
Anonim şirkette ise payların devri son derece kolaydır (özel bir
yapı kurulmadığı takdirde).
• Kooperatifte çoğunluğun dediği olur, anonim şirkette payların
çoğunu elinde bulunduranın…
• Kooperatifte üye sadece katılım payı ve aidatı ile risk alır,
anonim şirkette sermaye tutarı risk altındadır.
19
Ü N S E V E R
X X X
