anayi Devrimi ile başlayan tarihsel
süreçte işçi–işveren ilişkileri ve arada
kurulan denge çağın gereksinimine,
teknolojik gelişmelere ve öte taraftan teori
olmaktan çıkarak uygulama alanı bulmaya
başlayan insan hakları pratiğine göre şekil ve
anlam kazanmıştır.
Ülkemizde işçi–işveren ilişkilerinde egemen
ve güçlü konumda bulunan işverene karşı işçi
haklarını koruyabilmek için iş hukukunda “dar
yorumlama” ve “işçi lehine yorum” ilkeleri
geçerlidir. Bunun yanı sıra tarafı olduğumuz
ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Sözleşmesi kapsamında
mevzuatımızda oluşturulan en önemli argümanlardan biri de
“iş güvencesi” hükümleridir.
İş güvencesi hükümleri ile işverenlerin işçileri işten çıkarmak
konusunda serbest iradeleri ile hareket edememeleri ve iş ilişkisinin
devamlılığı sağlanmak istenmektedir.
1
İşveren gerçekleştirdiği feshin
haklı ya da geçerli nedene dayandığını ve dahası feshin son çare
olduğunu ispatlamakla yükümlüdür. Bu noktadan hareketle de kanunda
sayılan geçerli ve/veya haklı nedenler olmaksızın işveren tarafından işten
çıkarılan işçilerin işe iade edilmemeleri halinde ihbar ve kıdem tazminatı
yükümlülüğü yanında toplamda bir yıllık maaşları tutarında ücret ve
tazminat ödenmesine karar verilebilmektedir. Fesih nedeninin geçerli
ve/veya haklı olup olmadığını değerlendirecek olan makam
iş mahkemeleri olup iş mahkemelerinin de “işçi yararına yorum ilkesi”
ışığında hareket ettikleri düşünülürse, iş sözleşmesinin işveren
tarafından feshedilmesi işveren açısından önemli riskler taşıyan
bir husus haline gelmektedir.
İ K A L E : İ Ş H U K U K U N D A “ A N L A Ş A R A K A Y R I L M A ”
49
Ü N S E V E R
X X I X
S
İş güvencesi hükümleri
getirilmeden önce
uygulamada pek
rastlanılmayan
“ikale
sözleşmeleri”
günümüzde sık
uygulama alanı bulmaktadır.
İkale,
iş sözleşmelerinin
tarafların karşılıklı olarak
anlaşması ile
sona
erdirilmesidir.
1
İş güvencesi hükümleri tüm işverenler açısından getirilmiş bir düzenleme olmayıp, işyerinde
30 işçiden fazla işçi çalıştıran işverenlerin 6 aydan fazla süredir çalışan ve işveren vekili konumunda
olmayan işçileri ile ilgili getirilmiştir.
