57
Ü N S E V E R
X X X
II
Fazla çalışma, denkleştirme süresi, serbest zaman kullanımı
konularında 2002–2016 yılları arasında yürürlükteki
düzenlemelere göre hukuki durum
Bir işçinin haftada
45 saati aşan
çalışması fazla çalışma olarak
nitelendirilmektedir.
4
İşveren her bir saat fazla çalışan işçisine normal
çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi
suretiyle fazla çalışma ücreti ödemekle yükümlüdür. İşçinin fazla çalışma
dolayısı ile elde edeceği menfaatin (ek kazanç) yanında hukuk sistemi söz
konusu fazla çalışmaların işçinin sağlığı ve sosyal yaşamı üzerinde yaratacağı
etki ile de ilgilenir.
Fazla çalışma karşılığının nasıl ödeneceğinin ve fazla çalışma sürelerinin
yasa koyucunun sıkı kurallarına tabi olmasının nedeni budur. Fazla çalışma
kavramı 4857 sayılı İş Kanununda ve “Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma
Yönetmeliği”nde düzenlenmiştir. Buna göre fazla çalışma yapılabilmesi
için fazla çalışmayı gerektiren bir neden (ülke yararı, üretimin arttırılması
vs.) olmalı, işçinin onayı alınmış olmalı (iş sözleşmesi ile alınabilir) ve fazla
çalışma yapılacağı işçilere duyurulmuş olmalıdır. Fazla çalışmanın karşılığı
zamlı ücret ödemesi ile karşılanabileceği gibi Kanun ve Yönetmeliklerdeki
şartları taşımak kaydı ile denkleştirme uygulaması ile ya da serbest zaman
kullandırılması ile de ödenebilir:
Denkleştirme uygulaması
Denkleştirme, işçinin işveren tarafından yoğunlaştırılmış iş haftalarında fazla
çalıştığı zamanlarının diğer haftalarda ek dinlenme süreleri ile telafi edilerek
2 aylık zaman dilimi içerisinde denkleştirilmesi şeklindeki uygulamadır.
İ Ş H U K U K U N D A Y E N İ G E L İ Ş M E
4
4857 sayılı Kanunun 41. maddesinde düzenlenmiştir.
